Η εικόνα του παραδοσιακού περιπτέρου – ένα αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής καθημερινότητας – αλλάζει ριζικά. Για δεκαετίες αποτέλεσε σημείο αναφοράς της γειτονιάς, ένας μικρός χώρος όπου συνυπήρχαν οι αυθόρμητες αγορές, η εξυπηρέτηση “της στιγμής” και η προσωπική επαφή με τον περιπτερά. Σήμερα, όμως, ο θεσμός αυτός δοκιμάζεται όσο ποτέ, καθώς η μικρή λιανική περνά μια βαθιά περίοδο αναδιάρθρωσης.
Σύμφωνα με όσα παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο του ΙΕΛΚΑ, τα στοιχεία της ετήσιας έρευνας Census της NielsenIQ δείχνουν ότι ο αριθμός των περιπτέρων έχει μειωθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία. Από τα 9.130 σημεία που λειτουργούσαν το 2011, μόλις περίπου 4.200 παραμένουν σήμερα σε λειτουργία. Μέσα σε 14 χρόνια σχεδόν 5.000 περίπτερα έχουν κλείσει, ενώ η πτωτική πορεία όχι μόνο δεν επιβραδύνεται, αλλά επιταχύνεται. Η τάση αυτή αποτυπώνει τις μεγάλες πιέσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος.
Παρόμοια υποχώρηση εμφανίζεται και σε άλλες μορφές μικρών καταστημάτων άμεσης εξυπηρέτησης. Τα convenience stores, που αποτελούν συγγενή κατηγορία μικρής λιανικής, έχουν επίσης μειωθεί σημαντικά σε σχέση με το 2011. Ένα μέρος αυτών δεν εξαφανίστηκε, αλλά εντάχθηκε σε οργανωμένα δίκτυα μέσω συστημάτων franchise, γεγονός που αλλάζει τη φυσιογνωμία της αγοράς.
Οι μεταβολές αυτές συνδέονται κυρίως με νέες συνήθειες των καταναλωτών. Η απελευθέρωση των αδειών το 2012 άλλαξε το τοπίο, ενώ η διάδοση των εφαρμογών ταχείας παράδοσης μετέφερε μεγάλο μέρος των «άμεσων αγορών» στο κινητό. Πολλές καθημερινές ανάγκες που άλλοτε ικανοποιούνταν στο περίπτερο εξυπηρετούνται πλέον ψηφιακά. Παράλληλα, η οικονομική στενότητα ωθεί τους καταναλωτές σε πιο προγραμματισμένες αγορές και λιγότερες αυθόρμητες στάσεις στη γειτονιά.
Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, αρκετά από τα περίπτερα που παραμένουν ενεργά προσπαθούν να προσαρμοστούν. Πολλά έχουν επεκτείνει τους χώρους τους και λειτουργούν σαν μικρά πολυκαταστήματα, προσθέτοντας στα παραδοσιακά είδη προϊόντα όπως παιχνίδια, καλλυντικά, δώρα ή έτοιμο φαγητό. Ωστόσο, η προσαρμογή αυτή δεν αρκεί για να αντιστρέψει συνολικά την πτωτική τάση.
Οι εκτιμήσεις ειδικών συγκλίνουν στο ότι ο αριθμός των περιπτέρων θα συνεχίσει να μειώνεται, πιθανότατα σταθεροποιούμενος μεταξύ 2.200 και 2.500 σημείων. Η βιωσιμότητα συνδέεται πλέον σχεδόν αποκλειστικά με την τοποθεσία: τουριστικές ζώνες, κεντρικοί δρόμοι, νοσοκομεία και μέσα μεταφοράς εξακολουθούν να προσφέρουν την απαιτούμενη κίνηση.
Η συρρίκνωση του περιπτέρου δεν αφορά μόνο την αγορά, αλλά και μια βαθιά πολιτισμική διάσταση. Το περίπτερο αποτέλεσε μέρος της αστικής μνήμης, μια καθημερινή συνήθεια που έδινε ρυθμό στην πόλη. Σήμερα παραμένει κυρίως ως νοσταλγική εικόνα ενός πιο ανθρώπινου τρόπου ζωής, ο οποίος σιγά σιγά απομακρύνεται από τη σύγχρονη πραγματικότητα.
