Η Ελλάδα καταγράφει σημαντική πρόοδο στη μείωση της φοροδιαφυγής, με το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ» να υποχωρεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Σύμφωνα με την έκθεση “VAT gap in Europe Report 2025” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ποσοστό απωλειών από μη είσπραξη ΦΠΑ διαμορφώθηκε στο 11,4% το 2023 και, βάσει προκαταρκτικών στοιχείων, εκτιμάται ότι έπεσε στο 9% το 2024. Για πρώτη φορά, η Ελλάδα βρίσκεται κοντά ή και κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η μεγαλύτερη βελτίωση στην Ευρώπη
Από το 2019 έως το 2024, το κενό ΦΠΑ μειώθηκε από 24% σε περίπου 9%, δηλαδή κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες ή σχεδόν 60%. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μείωση που έχει καταγραφεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε σύγκριση με άλλες χώρες, όπως η Τσεχία, η Αυστρία ή η Ολλανδία, η Ελλάδα εμφανίζει τη μεγαλύτερη πρόοδο στη συγκεκριμένη περίοδο.
Σημαντικά δημοσιονομικά οφέλη
Σε απόλυτα μεγέθη, οι απώλειες ΦΠΑ μειώθηκαν από 4,87 δισ. ευρώ το 2019 σε 2,53 δισ. το 2023 και εκτιμώμενα 2,12 δισ. το 2024. Αυτό μεταφράζεται σε επιπλέον έσοδα 2,7 δισ. ευρώ ετησίως για το κράτος, χωρίς αύξηση φορολογικών συντελεστών. Τα έσοδα αυτά ενίσχυσαν το πρωτογενές πλεόνασμα και θεωρούνται από την Κομισιόν σε μεγάλο βαθμό μόνιμα, επιτρέποντας χρηματοδότηση αυξήσεων μισθών ή άλλων παροχών εντός των νέων δημοσιονομικών κανόνων.
Τι περιλαμβάνει το «κενό ΦΠΑ»
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρινίζει ότι το κενό ΦΠΑ δεν αφορά μόνο φοροδιαφυγή, αλλά και νόμιμες απαλλαγές ή μειωμένους συντελεστές. Το λεγόμενο «κενό πολιτικής ΦΠΑ» στην Ελλάδα παραμένει υψηλό (57,1% το 2023), γεγονός που περιορίζει τα δυνητικά έσοδα.
Προοπτικές για τα επόμενα χρόνια
Η περαιτέρω μείωση του κενού ΦΠΑ αναμένεται να συνεχιστεί το 2025–2026, λόγω της ενίσχυσης των ψηφιακών ελέγχων (POS, myDATA, IRIS) και της επέκτασης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε περισσότερα νησιά του Αιγαίου.
